REFLUKS ŻOŁĄDKOWO-PRZEŁYKOWY
Choroba refluksowa przełyku ( w skrócie GERD ) - schorzenie, polegające na nieprawidłowym cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, z powodu niesprawności zwieracza dolnego przełyku.
Definicja
W 2005 w Montrealu zaproponowano nową definicję choroby refluksowej przełyku (tak zwana definicja montrealska), która mówi, że GERD to wsteczne zarzucanie treści żołądkowej, które wywołuje dokuczliwe objawy i/lub powikłania.
Objawy i przebieg
Objawy które towarzyszą chorobie Jasia wyróżniono tym kolorem czcionki.
Wśród objawów i powikłań obecnie wyróżnia się:
-
Zespoły przełykowe:
- - typowy zespół refluksowy (zgaga)
- - zespół bólu w klatce piersiowej
- Zespoły z uszkodzeniem przełyku:
- - zapalenie przełyku
- - zwężenie przełyku
- - przełyk Barretta
- - gruczolakorak
- Zespoły pozaprzełykowe
- - kaszel
- - przewlekłe zapalenie krtani
- - astma oskrzelowa
- - ubytki zębowe
- - zapalenie zatok
- - zapalenie gardła
- - zwłóknienie płuc
- - zapalenie ucha środkowego
- o ustalonym związku
- o możliwym powiązaniu
Patogeneza
Za główne czynniki patogenetyczne uważa się występowanie przedłużonego
czasu relaksacji dolnego zwieracza przełyku, co prowadzi do zarzucania i
długotrwałego zalegania kwaśnej treści żołądkowej lub zasadowej treści
jelitowej w przełyku. GERD może być związany z obecnością przepukliny
wślizgowej rozworu przełykowego.
Towarzyszą temu różnorodne objawy kliniczne, głównie zgaga, uczucie
pieczenia w klatce piersiowej, czasem wrażenie cofania się pokarmu. Czasami
po prostu bóle w klatce piersiowej, co wymaga szczegółowej diagnostyki,
imitują bowiem objawy kardiologiczne.
Mogą wystąpić również objawy ze strony górnych dróg oddechowych w postaci
chrypki+, zapalenia krtani, gardła. Objawy te nazywane są "maską
laryngologiczną" GERD-u.
Powikłania
Choroba refluksowa 6-krotnie zwiększa ryzyko wystąpienia raka gruczołowego
przełyku, 5-krotnie raka złącza żołądkowo-przełykowego oraz 2-krotnie raka
płaskonabłonkowego przełyku.
- Możliwe powikłania:
- - zwężenie przełyku, na skutek długotrwałego stanu zapalnego
- - owrzodzenie
- - krwawienie z owrzodzenia
- - perforacja owrzodzenia
- - przełyk Barretta
Diagnostyka
W diagnostyce podstawowej wykorzystuje się badanie RTG przełyku z kontrastem, endoskopię górnego odcinka przewodu pokarmowego, 24 godzinną pH-metrię+ i manometrię przełykową, test omeprazolowy. Dawniej w diagnostyce wykorzystywano też test prowokacyjny zwany próbą Bernsteina, obecnie metoda ta jest rzadko stosowana.
Leczenie
Leczenie zachowawcze - z wyboru stosuje się leki z grupy inhibitorów pompy
protonowej (IPP) np. omeprazol, pantoprazol, które zmniejszają kwaśność
soku żołądkowego. Po zagojeniu zapalenia przełyku, można je stosować
jeszcze wiele lat. U dzieci preferowanym leczeniem jest podawanie leków
prokinetycznych zwiększających napięcie dolnego zwieracza przełyku
(metoklopramid, cisaprid).
Leczenie chirurgiczne - stosowane w przypadku powikłań lub nieudanego
leczenia zachowawczego. Najczęściej wykonywanym zabiegiem jest
fundoplikacja sposobem Nissena, polegająca na owinięciu dolnego odcinka
przełyku wraz z wpustem i dnem żołądka, którą od początku lat 90. XX wieku
wykonuje się techniką laparoskopową. Obie metody leczenia, zachowawcza i
chirurgiczna, cechują się podobną skutecznością w długotrwałej obserwacji.
Leczenie zachowawcze jest postępowaniem bezpieczniejszym, leczenie
operacyjne jest tańsze, niż długotrwałe leczenie IPP (w warunkach
europejskich 5 letnie stosowanie omeprazolu jest o 886 euro droższe niż
operacja)
Postępowanie niefarmakologiczne
- zmniejszenie masy ciała u chorych z nadwagą lub otyłością
- uniesienie wezgłowia łóżka
- unikanie przyjmowania pozycji leżącej przez 2-3 godz po posiłku
- zaprzestanie palenia tytoniu
- unikanie pokarmów wywołujących refluks (kawa, alkohol, czekolada, pokarmy tłuste)
- unikanie pokarmów kwaśnych, które wywołują zgagę (cytrusy, napoje gazowane, ostre przyprawy)